Pomnik na 100 lat powstania wielkopolskiego w Środzie

Odsłonięcie pomnika
W piątek 21 stycznia na Skwerze Powstańców Wielkopolskich przed średzkim liceum odsłonięty został pomnik powstańców. Jego autorem jest prof. Wiesław Koronowski.
Uroczystości rozpoczęły się od inscenizacji przyjazdu Ignacego Paderewskiego. W wybudowanej przez Jerzego Golbę replice samochodu marki Rolls-Royce, którym kierował konstruktor, na skwer przyjechali licealiści odgrywający role słynnego pianisty, jego małżonki i adiutanta. Weszli oni do gmachu liceum, a następnie przeszli na balkon na pierwszym piętrze, skąd Ignacy Paderewski wygłosił patriotyczną mowę.
Słuchali jej bardzo liczni goście. Wśród nich wicemarszałek województwa wielkopolskiego Wojciech Jankowiak, wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Wielkopolskiego Marek Gola, starosta średzki Ernest Iwańczuk, burmistrz Środy Piotr Mieloch, radni, przedstawiciele najważniejszych instytucji i stowarzyszeń w gminie, licealiści, przedszkolaki, bardzo liczne poczty sztandarowe.
Pod pomnikiem Maria Mielcarzewicz, prezes Stowarzyszenia Rodzin Powstańców Wielkopolskich, przypomniała, że już w 29 listopada 2013 roku stowarzyszenie podpisało ze średzkim samorządem list intencyjny w sprawie obchodów 100-lecia powstania wielkopolskiego. W liście zapisano, że powstanie w tym czasie pomnik powstańców.
Co ciekawe, pod listem podpisali się ze strony samorządu ówczesny starosta Tomasz Pawlicki (członek Stowarzyszenia Rodzin Powstańców Wielkopolskich), ówczesna przewodnicząca Rady Powiatu Małgorzata Fertała, która po czterech latach obecnie ponownie pełni tę funkcję, ówczesny burmistrz Wojciech Ziętkowski (był przewodniczącym Komitetu Honorowego obchodów 100-lecia powstania wielkopolskiego) i przewodniczący Rady Miejskiej Piotr Mieloch. Ten ostatni dziś jest burmistrzem Środy.
Pod pomnikiem śpiewały przedszkolaki, a potem odbyło się odsłonięcie pomnika. Wstęgę przecinali Maria Mielcarzewicz, Wojciech Jankowiak, Ernest Iwańczuk, Piotr Mieloch Małgorzata Fertała, Wiesław Koronowski i Tomasz Pawlicki. Pomnik poświęcił proboszcz kościoła p.w. Najświętszego Serca Jezusa ks. dr Krzysztof Michalczak.
Po złożeniu kwiatów przez delegacje, całość uroczystości przeniosła się do Liceum Ogólnokształcącego imienia Powstańców Wielkopolskich.

Droga do pomnika
Przypomnijmy, że wybór koncepcji pomnika Wiesława Koronowskiego nie był wcale taki oczywisty. O historii wyboru mówiła w liceum Maria Mielcarzewicz. W sierpniu 2013 roku stowarzyszenie ogłosiło konkurs na pomnik. Komisji konkursowej przewodniczyła Maria Gierczyńska. W terminie wpłynęło dziewięć koncepcji z całego kraju (jeden projekt wpłynął po terminie). Komisja najwyżej oceniła projekt z Gdańska, który przedstawiał pomnik w formie bramy nawiązującej do łuku tryumfalnego. Drugie i trzecie miejsce przypadły pracowni w Krakowa. Praca Wiesława Koronowskiego otrzymała jedno z dwóch wyróżnień.
Werdykt komisji konkursowej nie zyskał jednak aprobaty społecznej. Rozpoczęły się konsultacje. Ostatecznie Stowarzyszenie Rodzin Powstańców Wielkopolskich i burmistrz Wojciech Ziętkowski podjęli decyzję, że do realizacji trafi koncepcja prof. Wiesława Koronowskiego z Mosiny.
Artysta model przygotował w 2015 roku. W 2016 roku powstał model odlewniczy, zaś sam odlew w brązie wykonano w pracowni Piotra i Andrzeja Garsztków w Szymanowie koło Śremu.
Rok temu pomnik został przewieziony do Środy. Na prawie 12 miesięcy stanął na placu przy ul. Szamarzewskiego, gdzie nabierał naturalnej patyny. Tam też w ostatnim czasie przed montażem pomnik był pokrywany specjalnym olejem.
7 listopada 2018 roku pomnik stanął na postumencie na Skwerze Powstańców przed liceum. Prace odbywały się pod nadzorem Michała Orłowskiego, naczelnika Wydziału Inwestycji i Nadzoru Technicznego w Urzędzie Miejskim. W piątek 21 grudnia nastąpiło odsłonięcie obelisku. - Pomnik stoi. Oddajemy go średzkiemu społeczeństwu w posiadanie i ku pamięci. A średzkiej młodzieży pod opiekę - mówiła prezes Maria Mielcarzewicz.

Uroczystości w liceum
Już w liceum, na hali sportowej, przemawiała prezes Maria Mielcarzewicz. Po niej głos zabrał Wojciech Jankowiak, wicemarszałek województwa wielkopolskiego. - 100 lat temu miał miejsce w Wielkopolsce ogromny zryw, który powstał dzięki iskrze, która spadła na podatny grunt. Nasi przodkowie, nie znając w rzeczywistości Polski, postanowili za Polskę walczyć narażając swoje życie - mówił Wojciech Jankowiak. - W ostatnich latach powstał ogromny społeczny ruch dla upamiętania tamtych wydarzeń. Powstało wiele inicjatyw lokalnych, w co wpisuje się także działalność Stowarzyszenia Rodzin Powstańców Wielkopolskich w Środzie.
Podziękowania na ręce prezes Marii Mielcarzewicz i całego stowarzyszenia składał burmistrz Piotr Mieloch. List od senatora Roberta Gawła przeczytał wiceprzewodniczący Rady Powiatu Przemysław Jankowiak.
Później o powstaniu mówił dr Marek Rezler, a swoją osobistą refleksję wygłosił także poseł Krzysztof Ostrowski.
W finale uroczystości śpiewały przedszkolaki, a licealiści przedstawili inscenizację powstańczych dni z grudnia 1918 roku.
Odnotować należy, że Średzkie Towarzystwo Fotograficzne przekazało liceum album z fotografiami Józefa Odalanowskiego z nadania imienia szkole Powstańców Wielkopolskich w 1986 roku.

Uroczystości 27 grudnia
27 grudnia na Starym Rynku w Środzie uczniowie Liceum Ogólnokształcącego przedstawili historyczną rekonstrukcję formowania się 1. Kompanii Średzkiej. Kompania przeszła później do kolegiaty, gdzie odbyła się msza św., której przewodniczył i kazanie wygłosił biskup Damian Bryl. Po mszy uroczystości przeniosły się na kwaterę powstańców.
Tam w obecności tłumu średzian przemawiała prezes Maria Mielcarzewicz. Zwracała się do powstańców. Po niej głos zabrał jeszcze wicemarszałek Wojciech Jankowiak, a na koniec modlił się nad grobami powstańców biskup Damian Bryl.
Uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty.
Ostatnim elementem obchodów było racowisko na Starym Rynku przygotowane przez stowarzyszenie Narodowa Środa. Zanim odpalono race, a nad Środą pojawiła się ogromna czerwona łuna, przemawiał prezes średzkiej Narodowej Środy Michał Jurga.
(kóz)